Wonderdokter Kornelis Wijtzes van der Wal (1836-1905)

Toen er in Fryslân nog nauwelijks huisartsen waren, grepen plattelandsbewoners bij ziekte dikwijls terug op eeuwenoude geneeswijzen. Niet zelden riep men daarbij de hulp in van wonderdokters en duivelbanners. De in 1836 in Burgum geboren Kornelis Wijtzes van der Wal was zo’n wonderdokter. Hij verhuist in 1850 naar Sumar. Beroepsmatig houdt hij toezicht op een ploeg veldarbeid(st)ers op de tuinderijen van Okke Jansma. In die tijd begint hij met het behandelen van zieke dieren en van het één komt het ander. 
Als blijkt dat hij ook mensen geneest, komen zieken van heinde en verre naar Sumar. De toevloed van patiënten is zo groot dat het niet ongewoon is dat men 6 tot 7 uur moet wachten eer men aan de beurt is. Op normale dagen bezoeken zeker 50 zieken de wonderdokter en op hoogtijdagen meer dan 100. 
Kornelis Wijtzes is een man die weet dat aftreksels van bepaalde planten en kruiden op zieken een al dan niet vermeende heilzame werking heeft. Vaak geeft hij huismiddeltjes, maar ook wel drankjes en zalf. Achter zijn woning bevindt zich een kruidentuin zodat hij niet meer de natuur hoeft in te trekken om de benodigde kruiden en planten te zoeken.
Toch ontloopt de Sumarder wonderdokter een proces-verbaal niet wegens "het onbevoegd uitoefenen der geneeskunde". Op 30 juni 1900 maakt de Bergumer Courant hiervan melding. Of het daarna tot een veroordeling is gekomen? 
In 1903 laat Kornelis een nieuwe woning bouwen in Sumar. De woning aan de Knilles Wytseswei 8 staat er nog steeds met in de voorgevel een gevelsteen met de tekst: “Op den 23e Mei 1904 is door K.W.v.d.Wal de eerste steen gelegd” (zie afbeelding). Al in 1904 legt hij zijn praktijk neer wegens ‘overspanning’. Een jaar later, in 1905, overlijdt hij op 68-jarige leeftijd, mogelijk aan de gevolgen van bloedkanker. Uitgebreid speurwerk leverde tot op heden geen foto van de wonderdokter op. Ook een fles met zijn zogenaamde ‘Knilles Wytseswijn’ met op het etiket de naam ‘Old Particulier’ is nimmer teruggevonden.

Colofon

Duivelbanners en wonderdokters in de Wouden; Klaas R. Henstra.

© Foto voorblad: Dirk Strijker, Sumar

Wonderdokter Kornelis Wijtzes van der Wal (1836-1905)
©: Dirk Strijker, Sumar

Reageren

Via onderstaand formulier kunt u een reactie achterlaten voor de auteur of de eigenaar van het item. (Werkgroep Geschiedenis Sumar)